Hieronder volgt mijn persoonlijke mening over de Oostvaardersplassen en de absurde situatie van hekken om een natuurgebied. Als U het interessant vindt, wilt U misschien meer lezen over enge politici, vrijmetselaars en illuminati. Zie daarvoor de keuzes hierboven.

Onderaan deze bladzijde volgt nog een door mij bedachte mogelijkheid voor aansluiting van de Oostvaardersplassen richting Zeewolde. Succes.

Aankondiging van de film De Nieuwe Wildernis, gemaakt over de Oostvaardersplassen

De Oostvaardersplassen

Pim van Kesteren, 2018

Aan de rand van Flevoland tussen Almere en Lelystad is spontaan een inmiddels internationaal bekend natuurgebied ontstaan, de Oostvaardersplassen. In de afgelopen jaren kwam het gebied echter op negatieve manier in het nieuws doordat tijdens de winter duizenden van de herten, paarden en koeien, uitgezet om bosvorming tegen te gaan, door hongersnood stierven. Opvallend daarbij is dat de beheerder Staatsbosbeheer hardnekkig blijft vasthouden aan het idee van spontane ontwikkeling (geen menselijk ingrijpen) tegenover natuurlijke ontwikkeling (streven naar een evenwichtig inheems ecosysteem). Hoe dan ook mocht er lange tijd blijkbaar geen bos en beschutting voor de dieren in het randgebied ontstaan.

Nadat de polder ten zuiden van Lelystad in 1968 grotendeels was drooggevallen, bleef in het laagstgelegen gebied nog lange tijd water staan. Vanuit de lucht werd hier voorlopig riet uitgezaaid. Al snel vestigden zich grote aantallen watervogels, waaronder verschillende soorten die bijna uitgestorven waren in Nederland of hier niet meer voorkwamen. Om de vogels te beschermen en het water vast te houden werd er in 1975 rondom het gebied een kade aangelegd. In 1982 werd de nieuwe spoorlijn naar Lelystad er niet dwars doorheen maar met een boog omheen aangelegd. Met de aanleg van de kades en de spoorlijn werden de grenzen vastgelegd: een moerasgebied van 3600 hectare en een grasland van 1880 hectare. In het laatstgenoemde gebied, de Randzone genoemd, werden 34 heckrunderen en 18 konikpaarden losgelaten in 1984 om door middel van begrazing het gebied voor een deel open te houden voor weidevogels. In 1992 kwamen daar nog 44 edelherten bij. De laatstgenoemde vreten ook aan de bomen en voorkomen zo dat er een uiteindelijk een aaneengesloten bos ontstaat. Sinds 1996 is het beheer in handen van Staatsbosbeheer die het overnam van de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders.

Topografische kaart van de Oostvaardersplassen met in het noordwesten het grillig gevormde moerasgebied en in het zuidoosten de begraasde Randzone met rechtere kavelgrenzen

Reeds in 1986 kreeg het gebied vanwege de spontaan ontwikkelde natuurwaarden de status van Staatsnatuurmonument. Oorspronkelijk was het hoofdzakelijk bedoeld voor nieuw aan te leggen industrie maar de plannen daarvoor werden definitief in de ijskast gezet. Inmiddels zijn de Oostvaardersplassen wettelijk aangewezen als een gebied volgens Natura 2000 voor de bescherming van 31 beschermde vogelsoorten. In het bijbehorende beleidsplan is opgenomen dat het randgebied begraasd wordt om een halfopen vlakte als fourageergebied voor onder andere brandganzen in stand te houden.

De plassen bleken een bijzonder succesvol beschermd gebied voor broedende en doortrekkende vogels gebleken, zoals lepelaars, aalscholvers, zilverreigers, baardmannetje en roerdomp. Sinds 2006 broedt er zelfs de zeldzame zeearend en sinds 2010 hebben ook raven er hun nest. Vanwege de enorme rijkdom aan vogels in het moerasgedeelte en de spectaculaire rondtrekkende kuddes paarden en runderen op het grasland is van de Oostvaardersplassen in 2013 een film gemaakt, De Nieuwe Wildernis. Er is ook een spel in de handel gebracht naar aanleiding van de film. Inmiddels heeft het gebied zelfs internationale bekendheid gekregen en zijn er al vele buitenlandse documentaires over gemaakt.

Edelherten en ganzen

Aan het eind van de vorige eeuw kwam er echter ook een maatschappelijke discussie over het lot van de grote grazers in de Oostvaardersplassen op gang. Er verschenen namelijk foto's van uitgemergelde koeien en paarden in de media. Normaal worden boeren of veehouders hard aangepakt door de Inspectie van het Ministerie van Landbouw als zij hun dieren verwaarlozen. Er is immers een Welzijnswet voor Dieren. Door de mens gehouden dieren moeten goed worden verzorgd maar voor het beheer van de Oostvaardersplassen geldt minimaal menselijk ingrijpen, zoals is vastgelegd in de wet en uitgewerkt door een Beleidscommissie. Verwaarlozing is dus juist de opzet, ook als er dieren verhongeren. De uitgezette heckrunderen, konikpaarden en edelherten hebben zich echter enorm vermeerderd, waarbij er sprake is van rond de 5000 grote grazers aan het begin van elke winter. Het gemiddelde aantal grazers in de Randzone benadert dan 2,5 dieren per hectare, wat een veel hogere graasdruk betekent dan in bijvoorbeeld de intensieve veehouderij.

Reeds in maart 1999 werden er door de VVD kamervragen gesteld vanwege de groeiende bezorgdheid onder de bevolking. In de winter ervoor was namelijk 13% van de wilde runderen door ondervoeding gestorven. In latere jaren kwam het verschillende keren zelfs voor dat tussen de 30 en 40% van de paarden, runderen en/of edelherten stierven of afgeschoten moesten worden gedurende de winter. In totaal zijn naar schatting meer dan 30.000 dieren (vooral herten) in de Oostvaardersplassen in de afgelopen jaren door uitputting of honger overleden of door Staatsbosbeheer afgeschoten.

Een steeds terugkerend punt van discussie betreft het al of niet wild zijn van de heckrunderen en konikpaarden. Omdat het een bij wet aangewezen natuurgebied is, geldt officieel dat het om wilde dieren gaat. Dat de paarden en runderen wettelijk als wild worden gezien, hoeft echter nog niet te betekenen dat zij ook biologisch gezien wild zijn. De grazers vertonen voor een deel wel wild gedrag zoals kuddevorming. Daar staat tegenover dat het hele gebied afgesloten is met hekken, zodat de kuddes niet verder kunnen trekken naar gebied waar misschien nog voedsel te vinden is. Tevens zijn er geen roofdieren aanwezig om de populaties op een natuurlijke wijze op peil te houden. Veel gewone (en dus belasting betalende en stemmende) mensen zien de paarden en runderen niet als wilde, maar als gedomesticeerde dieren, ook omdat bijvoorbeeld de konikpaarden niet wegvluchten maar juist op mensen afkomen. Bij de edelherten zijn er vanuit het publiek duidelijk minder klachten als deze door uitputting of honger omkomen. Men beschouwt deze veel schuwere dieren blijkbaar meer als echt wild en accepteert dat zij door honger omkomen. Daarbij hoort dan wel de kanttekening dat sterven door honger een natuurlijk en waarschijnlijk voor het publiek aanvaardbaar proces is, als de dieren voorkomen bij veel lagere aantallen dan nu het geval is in het randgebied. De duidelijke overbevolking roept waarschijnlijk veel weerstand op. Wilde dieren moeten in ieder geval een kans krijgen om te overleven in de natuur.

Door honger en uitputting gestorven paarden

Opvallend is de halsstarrigheid waarmee Staatsbosbeheer blijft vasthouden aan iets wat eigenlijk een vreemd begrazingsexperiment is. Het gebied is namelijk niet erg geschikt voor intensieve begrazing door paarden of koeien, doordat de grond veel klei en geen organisch materiaal bevat. Organische resten houden langere tijd vocht vast maar dergelijk materiaal zit nog niet in de bodem van de recent drooggelegde polder. De klei maakt de grond dan wel vruchtbaar maar zorgt er ook voor dat er een harde bovenste laag ontstaat, zodra de grond iets opdroogt. Daarom is de lichte kleigrond van de Randzone minder geschikt voor ondiep wortelende gewassen zoals gras. Daarom ziet U in Zuidelijk Flevoland ook vooral akkers met aardappelen of suikerbieten maar geen weilanden met koeien. 

In feite is er door overbegrazing inmiddels een kaal en soortenarm erosielandschap ontstaan in het gebied buiten de kades. De ree die zich spontaan gevestigd had, is er verdwenen en kleine knaagdiersoorten zoals veldmuis, haas en konijn komen er nauwelijks nog voor. Daardoor zijn er ook geen roofvogels meer die deze dieren als voedsel gebruiken. Bedreigde vogelsoorten zoals blauwborst, rietzanger en groenling waarvoor het gebied eigenlijk bedoeld was, zijn voor een groot deel of helemaal verdwenen. De natuur in het randgebied bestaat grof gezegd alleen nog maar uit een kortgehouden weiland, dode bomen en een enorme overmaat aan grote grazers die in de winter massaal doodgaan of afgeschoten moeten worden. Deze situatie wordt zo beschreven in bijvoorbeeld rapporten van Vereniging Het Edelhert (2010) of van de Externe Begeleidingscommissie (2018), maar U kunt het ook snel zelf constateren vanuit de langs rijdende trein.

Onnatuurlijk en on-Nederlands erosielandschap

Naar aanleiding van de protesten vanuit de bevolking en het rapport van de Externe Begeleidingscommissie onder leiding van voormalig staatssecretaris Pieter van Geel ondertekende Staatsbosbeheer met de Provincie Flevoland in 2018 een convenant voor een nieuw beheer van de Oostvaardersplassen. Er is nu afgesproken dat het aantal grote grazers onder de 1500 dieren zal worden gehouden. Het gebied zal daarbij eindelijk ook wat meer toegankelijk worden gemaakt voor het publiek. Verder wordt 500 hectare van de Randzone omgezet in een meer moerassig gebied en wordt 300 hectare beplant met struiken en bomen voor een meer bosachtig terrein dat over een paar jaar beschutting moet gaan geven aan de dieren.

Het aantal van 1500 grote grazers op de resterende 1080 hectare van het randgebied is echter nog steeds veel te hoog. Bij de intensieve veeteelt wordt de regel van ongeveer 2,0 dier per hectare grasland aangehouden. In de Randzone van de Oostvaardersplassen zou dat aantal vele malen lager moeten liggen, omdat (a) de dieren daar het hele jaar buiten lopen in tegenstelling tot melkkoeien die een half jaar op stal staan en bijgevoerd worden, (b) de grasvlaktes niet bemest worden met kunstmest zoals dat wel gebeurt bij intensieve veehouderij, (c) het gras gedeeld moet worden met grazende ganzen, (d) de kleibodem niet erg geschikt is voor begrazing zodat erosie dreigt, en (e) door overbegrazing grote oppervlakken zijn ingenomen door het dieper wortelende maar niet-eetbare jacobskruiskruid. In een meer natuurlijke situatie is er in het randgebied waarschijnlijk ruimte voor slechts enkele honderden grote grazers.

Grondverzet en bomenkap voor strak uitgetekende aansluiting van het Oostvaardersveld (links voor de aansluiting en rechts erna)

Opvallend bij dit alles is dat Staatsbosbeheer graag wil dat het gebied zich spontaan blijft ontwikkelen, maar tegelijk wel grote aannemers aan het werk zet voor ingrijpende veranderingen aan het landschap. Zo werd in 2014 een vreemde Natuurboulevard aangelegd in het Kotterbos en werd in het Oostvaardersveld begonnen met de aansluiting op de Oostvaardersplassen. Vanwege aansluiting is in het Hollandse Hout in 2017 ook een begin gemaakt met het graven van een slenk (watergeul). Bij alle projecten - hoe zou het anders kunnen - kapt men grote stukken bos en worden er enorme hoeveelheden grond verplaatst voor nieuwe waterpartijen. Merk op dat men dus niet uitgaat van bestaande landschapselementen maar dat elk nieuw watertje strak ontworpen wordt op de tekentafel. Merk ook op dat voor de ontwikkeling van natuur tegenwoordig dus altijd massaal bomen worden omgehakt en dat vooral zware graafmachines worden ingezet voor natuurbeheer. Het weghalen van bos door natuurorganisaties is des te vreemder, als U zich realiseert dat Nederland weinig bos heeft (slechts 8% van de oppervlakte van ons land) en dat de hoeveelheid bomen in ons land zelfs langzaam afneemt.

De voortdurende herinrichting, van landbouwgrond naar natuurgebied en bijvoorbeeld daarna weer naar landbouwgebied, is bovendien inmiddels de belangrijkste reden voor de relatieve soortenarmoede aan planten en dieren in ons land. De milieuvervuiling in ons land is in de afgelopen jaren dan wel sterk afgenomen zodat vlinders en kikkers weer terugkomen, maar voor bijvoorbeeld de grootste inheemse kever, het vliegend hert, is dat niet genoeg. De larven van deze kever verblijven namelijk vier tot zes jaar in de grond. In een land zoals Engeland lopen deze kevers in de zomer in de stad gewoon over straat, doordat parken en natuurgebieden daar met rust worden gelaten. In ons land krijgt het dier domweg de kans niet om zich voort te planten, doordat zo ongeveer elke vierkante meter grond om de paar jaar omgewoeld wordt bij een ruilverkaveling of alweer een herinrichting van de omgeving. Oudere natuurgebieden vertonen over het algemeen de hoogste soortenrijkdom maar lopen in Nederland ook de grootste kans om opnieuw ingericht te worden. De Wet Natuurbescherming die sinds 2017 de oude Flora- en Faunawet en de Boswet vervangt, zegt zelfs letterlijk dat vogels tijdens het broedseizoen verstoord mogen worden als men maar niet bij de massale bomenkap (tegenwoordig voor de biomassacentrales) de nesten vernielt. Het is ook bijzonder vreemd dat juist natuurorganisaties meedoen bij de voortdurende herinrichting van het landschap. Hoe soortenrijk zijn die nieuw ingerichte erosielandschappen met alleen stuifzand?

Larf en mannetjes van het vliegend hert; kansloos in het grootste deel van Nederland zodat er weer heilige en kostbare natuurgebieden nodig zijn voor de instandhouding van de soort

Voor de aansluiting tussen de Oostvaardersplassen en het bosgebied bij Zeewolde is door de provincie Flevoland het plan Oostvaarderswold ontwikkeld. De bedoeling is dat met deze ecologische verbindingszone de uitwisseling van planten en dieren tussen de natuurgebieden mogelijk wordt en dat de kuddes konikpaarden vanuit de Oostvaardersplassen over een groter gebied kunnen rondtrekken. Voor het totale plan met aankoop van grond en aanleg van ecoducten over kanaal en snelweg is echter maar liefst bijna 400 miljoen euro nodig terwijl er 37 boerderijen met 1.800 hectare uitstekende landbouwgrond voor moeten worden opgeofferd. De verbinding is namelijk overdreven breed (1,3 km) opgezet en omvat, voor slechts een verbindingszone, net zoveel oppervlakte als 5 of 10 gewone natuurgebieden bij elkaar. Vanwege de protesterende boeren en omdat de rijksoverheid niet wilde bijdragen, ging het plan in 2012 voorlopig in de ijskast.

Links het ontwerp voor het Oostvaarderswold en rechts de bestaande natuurverbinding van de Grote Trap. Het Oostvaarderswold zou meer dan 10 keer zo breed moeten worden

Het merkwaardige aan het ontwerp voor het Oostvaarderswold is niet alleen de steeds weer terugkerende tekentafeldictatuur, maar ook het gegeven dat er reeds een natuurverbinding ligt. Dat is het natuurgebied de Grote Trap van het Flevolandschap, een iets meer dan 100 meter brede strook van bijna 9 kilometer lang op een traject dat oorspronkelijk vrijgehouden werd voor de aanleg van de Adelaarsweg. De commissie Gabor stelde in 2010 voor om hier een wildwissel (oversteekplaats) aan te leggen. In het gebied is nu al 3,4 miljoen euro besteed aan de aanleg van natuurlijke oevers en een recreatiefietspad. Uitvoering van het plan voor het Oostvaarderswold betekent dus kapitaalvernietiging op kosten van de belastingbetaler en de volledig nieuwe inrichting inclusief bomenkap van een gebied dat nog maar net ingericht is. Een veel aanvaardbaarder en goedkoper alternatief krijgt men echter als er aan weerskanten van de Grote Trap alleen maar extra stroken, bij voorbeeld 15 meter breed, met ondoorzichtig bos (dus bomen met ondergroei en randbegroeiing van Spaanse aak, hulst, braam, krent, hazelaar enz.) worden aangelegd. Dieren trekken immers langs bosranden.

Het volgende klinkt U waarschijnlijk vreemd in de oren. De tekentafeldictatuur met bijbehorende kapitaalvernietiging en de voortdurende grootschalige inzet van grondverzettende aannemers bij het beheer van de natuur rond bijvoorbeeld de Oostvaardersplassen wijzen op een invloed van vrijmetselaars. Vrijmetselaars vormen een geheim genootschap met rond de 7000 leden in Nederland. Zij herkennen elkaar en helpen elkaar in het geheim naar de top binnen het openbare bestuur en de aannemerswereld, waar zij vervolgens elkaar opdrachten in de hand spelen. Projecten met massale bomenkap zoals de Natuurboulevard worden zogenaamd gedaan voor meer soortenrijkdom maar een dergelijke doelstelling is eveneens te behalen door middel van meer variatie langs de bosranden. Het doel lijkt dus niet zozeer behoud van soortenrijkdom en natuurbehoud als wel werkverschaffing voor bevriende vrijmetselaaraannemers te zijn.

Wat namelijk vooral in het (natuur!) gebied van de Oostvaardersplassen opvalt, is de aanwezigheid van on-Nederlandse en lelijke architectuur en - hoe zou het anders kunnen - een pyramide met sluitsteen. Dat is het beheergebouw dat in 2018 ijlings gesloopt werd, zogenaamd omdat het slecht geïsoleerd was. Als slechte isolatie een reden voor sloop is, kunnen er echter miljoenen huizen in Nederland tegen de vlakte. Aan slechte isolatie is ook wat te doen door betere isolatie aan te brengen. Misschien kreeg het gebied te veel aandacht van de media en moest het opvallende vrijmetselaarssymbool daarom snel weg. De belastingbetaler draait immers wel weer op voor deze kapitaalvernietiging. Ook het verbod op menselijke toegang is bijzonder en is waarschijnlijk ingegeven door vrijmetselaars. In de vrijmetselarij leeft namelijk het idee van een strikte scheiding tussen enerzijds de chaotische wilde natuur en anderzijds de mens in een perfect georganiseerde, strak uitgetekende samenleving. De opvallende architectuur, de uitbanning van de mens en steeds weer de inzet van grote aannnemers voor natuurbeheer geven min of meer aan dat de Oostvaardersplassen van een natuurproject verworden is tot de speeltuin van een paar hooggeplaatste vrijmetselaars. Zij hebben een obsessie voor pyramides en lelijke sovjetarchitectuur.

Rare en niet bij een natuurgebied passende architectuur in de Oostvaardersplassen: Bezoekerscentrum (architect Evelien van Veen), Buitencentrum (door Dieter Blok en Sander van Veen) en inmiddels gesloopt Beheergebouw

Een gedachtenexperiment: stel dat de ecoloog Frans Vera, de man die het plan voor de Oostvaardersplassen met de grote grazers opstelde, een vrijmetselaar is en dat zich in de directie van Staatsbosbeheer ook vrijmetselaars bevinden. Daarmee is het plan als in beton gegoten vanwege de loyaliteit van vrijmetselaars aan elkaar. Vergelijk het krampachtig vasthouden van Staatsbosbeheer aan een ontwerp voor de Oostvaardersplassen bijvoorbeeld ook met de komende Almeerse Floriade (oorspronkelijk begroot op 77 miljoen euro, een vrijmetselaarsgetal). Planten en bomen worden daar niet naar grond- en lichtbehoefte maar volgens alfabetische volgorde gerangschikt in geometrisch uitgezette kavels. Net als bij de Oostvaardersplassen is er bij de komende Floriade sprake van totale verstarring en vasthouden aan een plan waarvoor inmiddels tegen de oorspronkelijke afspraken in een restaurant, camping en jachthaven zijn opgeofferd.

Waarschijnlijk vindt U het idee van een vrijmetselaarsproject alleen maar absurd. Dan moet U zich wel realiseren dat wij in Nederland nauwelijks invloed hebben op ons openbare bestuur. Er is geen juryrechtspraak, burgemeesters worden niet gekozen net zo min als de minister-president, en er is geen mogelijkheid voor een referendum. U kunt alleen maar om de paar jaar volksvertegenwoordigers kiezen. En of U op linkse of rechtse politieke partijen stemt, maakt tegenwoordig niets meer uit. Elke keer komt er weer een landelijke regering die rustig verder gaat met bijvoorbeeld internationalisering en de verpaupering van Nederland. Ons land wordt bestuurd door regenten die niet rechtstreeks gekozen zijn en van wie het functioneren niet meer gecorrigeerd kan worden door de bevolking. Dit maakt Nederland tot een ideale experimenteerruimte voor personen uit organisaties met een verborgen agenda zoals de vrijmetselarij.

Het griezelige daarbij is dat het gehele natuurgebied van de Oostvaardersplassen - zo ongeveer als enige in Nederland - tegenwoordig afgesloten is met een hek. In de vorige eeuw waren de plassen nog vrij toegankelijk voor bijvoorbeeld natuurliefhebbers. Van de hekken wordt gezegd dat zij nodig zijn om de dieren binnen te houden. Heeft U echter in Zweden, Duitsland of Spanje wel eens een natuurgebied met daarin beren, wolven of elanden en daaromheen een hek gezien? Wilde dieren blijven vanzelf in de natuur, omdat zij daar veilig zijn voor de mens. Bij de Oostvaardersplassen mogen de dieren er echter niet uit en mogen mensen er niet in. Dat past waarschijnlijk bij de huidige trend van de zogenaamde rewilding. Mensen horen zich daarbij terug te trekken in zelfvoorzienende steden en het platteland dient te worden omgezet in wilde natuur. De huidige bestuurlijke elite vindt dit geweldig, maar heeft U hier ooit voor gestemd?

In het tijdschrift Conservation Biology verscheen een ingezonden brief van Luiz Oliveira-Santos en Fernando Fernandez in 2010 die zich beklaagden over "Frankenstein ecosystems." Daarmee worden natuurgebieden bedoeld, waarbij met een lappendeken van niet-inheemse dieren kunstmatig geprobeerd wordt een ecosysteem na te bootsen. Eigenlijk is het een toepasselijke term voor de Oostvaardersplassen. De uitgezette edelherten zijn nog wel inheems en de konikpaarden, product van uitgebreide terugkruisingen, lijken in grote lijnen op de uitgestorven wilde tarpan die voorkwam op de steppen in Europa. De heckrunderen zijn echter een kruisingsproduct van slechts enkele runderrassen. Daarmee is het eerder een halfgedomesticeerd dan een wild dier. Het ras is gemaakt door de gebroeders Heck in Duitsland in de dertiger jaren van de vorige eeuw en komt wat uiterlijk en grootte betreft nog niet in de buurt van de wilde oeros, zoals wel de bedoeling was.

Heckrund, het ras paste bij de idealen van de Duitse nazi's over raszuiverheid; Lutz Heck was lid van de SS en het heckrund werd gebruikt voor nazipropaganda, introductie van het ras in Engeland stuitte daarom op weerstand

Hoe dan ook is het gebied van de Randzone niet natuurlijk, doordat in ons land een bosgebied de natuurlijke eindvegetatie is, waarbij langs de rivieren bevers en runderen zorgen voor open plekken en vernieuwing van het bos terwijl wisenten hetzelfde doen in de drogere gedeelten. Lange tijd is door biologen en ecologen beweerd dat als de mens er niet zou zijn, Nederland zou dichtgroeien met een saai en soortenarm, aaneengesloten bos. Dit blijkt echter niet te kloppen omdat bijvoorbeeld overal fossiel stuifmeel van de hazelaar, een typische bosrandplant, wordt aangetrofen. Er moeten vroeger dus ook veel open plekken zijn geweest. Een voorbeeld van een natuurlijk Europees (boreaal) landschap in de huidige tijd vormen de oerbossen bij het Poolse Bialowieza waar een grote variëteit aan landschappen, van moeras tot bos, zorgt voor een enorme soortenrijkdom van flora en fauna inclusief wisenten. Uitgestrekte en soortenarme grasvlaktes met daarop rondtrekkende kuddes wilde paarden zoals wij die nu zien in de Oostvaardersplassen, horen meer bij bijvoorbeeld de Hongaarse poesta waar vanwege weinig regenval geen bomen kunnen groeien.

Beheer van het randgebied van de Oostvaardersplassen kan ook gemakkelijk anders, zoals het Flevolandschap een paar kilometer verderop laat zien in Natuurpark Lelystad. Daar verblijven verschillende inheemse soorten zoals wilde zwijnen, otters, herten en wisenten in een min of meer natuurlijke omgeving van bos afgewisseld met grasvlaktes. Het beheer van de dieren in dit park is niet omstreden bij de bevolking en er worden geen demonstraties georganiseerd.

Przewalskipaarden (niet inheems) en inheemse wisenten in Natuurpark Lelystad (foto Wil en Mathé)

Men had een veel meer natuurlijke en voor het publiek meer acceptabele situatie gekregen, als er in de Randzone van de Oostvaardersplassen bijvoorbeeld edelherten, wisenten en zogenaamde exmoorpony's als grote grazers waren uitgezet en deze op veel lagere aantallen waren gehouden, zodat er meer bomen waren blijven staan. De laatstgenoemde grazer is een schuw en duidelijk wild paard en hoort bij een halfopen bosgebied, terwijl het konikpaard minder wild en eerder een steppepaard is. De introductie had kunnen gebeuren in combinatie met een inheems roofdier zoals de lynx. Kleine aantallen grazers hadden dan samen met de spontaan gevestigde reeën en brandganzen een gedeeltelijk open gebied voor de weidevogels in stand kunnen houden, met bijvoorbeeld eens per jaar een maaibeurt wanneer het jacobskruiskruid bloeit. De lynx had kunnen zorgen voor een meer natuurlijk gedrag van de dieren. In plaats daarvan heeft men van het randgebied eigenlijk een overbevolkt rariteitenkabinet gemaakt, met een incompleet ecosysteem, met een steppelandschap dat niet bij Nederland hoort, met intensieve begrazing die niet bij de Flevolandse kleibodem past en met dieren die niet echt wild of niet inheems in Nederland zijn. Waarschijnlijk zorgt dit mede voor de negatieve stemming bij het publiek over de Oostvaardersplassen.

Rond het rariteitenkabinet van de Randzone is inmiddels een heuse propagandaoorlog ontstaan. Tegenstanders van het beheer van de Oostvaardersplassen tot nu toe, vooral gewone mensen uit het publiek, vinden dat de paarden en koeien beter verzorgd moeten worden. Daar tegenover staan verschillende mensen uit - zeg maar - de bestuurlijke elite zoals burgemeesters en wethouders die ronduit lyrisch worden over het on-Nederlandse landschap van kaal gevreten grasvlaktes met daarop kuddes rondtrekkende grote grazers. De film De Nieuwe Wildernis lijkt eigenlijk sterk op een propagandafilm die opzettelijk gemaakt werd als tegengewicht voor de foto's van stervende heckrunderen en konikpaarden, genomen in het begraasde randgebied. De opvallende propagandaoorlog rond de grote grazers in de Oostvaardersplassen heeft ertoe geleid dat er inmiddels geen normale discussie meer mogelijk is op bijvoorbeeld forums op het internet.

Samengevat zullen de veel te grote aantallen grazers en de aanwezigheid van niet als wild geaccepteerde heckrunderen en konikpaarden aanstoot blijven geven bij het publiek. Daarnaast geven de lelijke on-Nederlandse architectuur, de ijlings gesloopte pyramide en steeds weer de inzet van grote aannemers bij de inrichting van het landschap een invloed van vrijmetselaars op het project aan. Het vreemde apocalyptische landschap in de Randzone vormt dan misschien hun boodschap: natuur hoort niet natuurlijk te zijn maar moet voldoen aan een strak ontwerp wat betreft diersoorten en omgeving. Voor de rest kunnen dieren en gewone mensen voor de vrijmetselaarselite gewoon doodvallen. En het is nu wel duidelijk dat vrijmetselaars (en natuurorganisaties) niet van bomen houden. Voor de dieren en de natuur van de Oostvaardersplassen zou het echter beter zijn als het beheer ervan wat meer zou lijken op dat van Natuurpark Lelystad. Vegetatiekundigen en hoveniers kunnen simpelweg inheemse wilde natuur aanleggen en een boslandschap met open plekken creëren. Beheer van planten en dieren zoals in het Natuurpark Lelystad zou vervolgens zorgen voor meer acceptatie bij het publiek en bij de omliggende terreinbeheerders. Deze hoeven dan niet meer bang te zijn dat hun bossen net als in de Oostvaardersplassen kaalgevreten zullen worden, zodat zij waarschijnlijk eerder bereid zullen zijn om aan te sluiten.

Merk op dat van het Natuurpark Lelystad geen bordspel is gemaakt. De bestuurselite is alleen enthousiast over de Oostvaardersplassen, waarschijnlijk omdat de mens daar is uitgebannen.

ADDENDUM: Alternatief plan

Ik klaag graag maar ik wil natuurlijk ook wel aangeven hoe het anders zou kunnen. Hier volgt een alternatieve opzet voor het beheer van de Oostvaardersplassen en een goedkoper plan voor de verbinding met het Horsterwold bij Zeewolde.

De belangrijkste afwijkingen ten opzichte van bestaande plannen zijn: (1) algemene toegankelijkheid voor het publiek, (2) opdeling van de Randzone in enerzijds een gedeelte met halfjaarlijkse intensieve begrazing en anderzijds een natuurlijk gedeelte met een kleiner aantal grote grazers, (3) aanleg van inheemse wilde natuur in de climaxsituatie in plaats van spontane ontwikkeling en (4) aansluiting met de bosgebieden rond Zeewolde via het reeds bestaande gebied van de Grote Trap van het Flevo-landschap. Het alternatief omvat meer uitgebreid het volgende:

- Het gehele gebied is zonder beperkingen toegankelijk voor bezoekers via wildroosters. Transparantie voorkomt namelijk achterdocht bij de omwoners, het publiek kan genieten van de natuur en de belastingbetaler kan constateren dat geld goed besteed wordt. Aan bezoekers wordt duidelijk uitgelegd dat het om een natuurgebied met grote wilde dieren en bijvoorbeeld ook dode vallende takken gaat.

- De koniks weg. Deze paarden zijn in genetisch opzicht en gedrag geen echt wilde dieren. Door hun snelle voortplanting dreigt ook steeds het gevaar van overbegrazing en erosie van het landschap.

- De heckrunderen weg. Deze zijn nog minder wild en inheems dan de konikpaarden.

- Voor de herten hetzelfde beheer als op de Veluwe. Door middel van regelmatige jacht wordt de populatie op een laag peil (enkele honderden) gehouden. Er is voorlopig minimaal beheer door de mens.

-  In een deel van het randgebied voorlopig halfjaarlijkse begrazing door runderen van biologische boeren, zoals dat ook in de negentiger jaren gebeurde. Intensieve begrazing houdt gegarandeerd grasland voor de beschermde vogels in stand.

- Buiten het intensief begraasde weidegebied aanleg in een keer van inheemse wilde natuur in de climaxsituatie door vegetatiekundigen, hoveniers en tuinarchitecten. Als voorbeeld dienen de oerbossen (met wisenten, moerassen) rond Bialowieze in Polen. Bos en bosranden goedkoop aangelegd als bosplantsoen en afgewisseld met open grasgedeelten. Introductie van zo compleet mogelijke ecosystemen, dus alle (beschermde) soorten bomen, struiken, mossen, varens, kruiden en grassen die bij het desbetreffende gebied (hier Hafdistrict) of deelgebied horen. Van sparrebroekbos met fijnspar langs het water tot eik-linde-haagbeukbos op de drogere stukken. Een overzicht van inheemse planten en bijbehorende leefgebieden biedt de Floron verspreidingsatlas van Stichting NDFF (www.verspreidingsatlas.nl). Een lijst van beschermde planten is te vinden bij Habitus (habitus.nl/biotoopbeschermdeplanten) en in het Nederlandse Soortenregister (www.nederlandsesoorten.nl). Bomen voorlopig tegen vraat beschermen met sleedoorn, braam en hulst. Uitheemse soorten zoals reuzeberenklauw bestrijden.

- Stapsgewijze introductie van everzwijnen, wisenten, lynxen, otters, en bevers, plus de bij Nederland horende reptielen en amfibieën. Eventueel aurossen. Ook weer voor een zo compleet mogelijke fauna, zodat in combinatie met de aangelegde natuur snel een stabiele situatie bereikt wordt. Leidraad is niet extreme biodiversiteit met bijbehorende rare exoten maar het tot stand brengen van inheemse natuur. Een overzicht van inheemse diersoorten vindt men ook in de hiervoor genoemde soortenregisters.

- Voorlopig worden overbegrazing en eventuele erosievorming voorkomen door jacht. Neemt het bos op termijn weer teveel toe, dan kan de jacht worden verminderd. Verdwijnen er te veel bomen, dan wordt de jacht intensiever. Ontstaat er een evenwicht en blijven er op de lange termijn voldoende open gedeelten met gras doordat bevers in de natte stukken gedoseerd bomen weghalen, en wisenten en herten in de droge stukken, dan kan ook de halfjaarlijkse begrazing door de biologische boeren stoppen.

- Aansluiting met andere terreinbeheerders richting Almere en Lelystad. Aansluiting richting Zeewolde via de Grote Trap met bijvoorbeeld aan weerszijden 10 meter brede en nieuw aan te leggen bosstroken. Terreinbeheerders zullen minder bezwaar hebben om aan te sluiten, als de meeste grote grazers weg zijn uit de Oostvaardersplassen.

- Enkele treintunnels erbij voor aansluiting met Kotterbos en Oostvaardersveld.

Een ecoduct kan via een bestaande brug, bijvoorbeeld met extra bomen en plantenbakken voor beschutting

- De bestaande fietsersbrug over de Lage Vaart ter hoogte van de Vaartplas wordt verbreed tot een tien of vijftien meter breed, gecombineerd ecoduct en fietspad met aan weerskanten struiken voor beschutting.

- De fietsersbruggen over de snelweg A6 worden ook verbreed tot een gecombineerd ecoduct. Over de Hoge Vaart een nieuw gecombineerd ecoduct en fietspad. Bruggen 10 tot 15 meter breed.

- De meeste aangekochte landbouwgrond voor het Oostvaarderswold wordt weer verkocht. In plaats van dat plan komt er aansluiting met het Horsterwold via de Grote Trap, zoals voorgesteld door de commissie Gabor en in lijn met de motie van kamerleden Jacobi en Bouwmeester. Met de opbrengsten van de verkochte grond kunnen de spoortunnels en bruggen worden aangelegd.

Het kan namelijk gemakkelijk anders:

Opmerkingen